Gıda Üretiminde Biyoterörizm Riski

11 Eylül 2001 olayları dünyanın ilgisini terörizm ve ileride oluşabilecek terörist saldırıları tehditlerine odaklamıştır. Terörü organize edenler şimdiye kadar kullandıkları kitle imha silahları yanında biyoterörü de gıdalar aracılığı ile kullanma eğilimindedir.

Biyoterörizm, gıdalara belli bakterileri bulaştırarak veya insanlarda da hastalık yapan hayvan hastalık ajanlarını kullanarak kitlelerin sağlığını hedef almaktadır. Ancak bu tip saldırı halk için ana risk olarak düşünülmemektedir. Bunun nedeni kullanılan bu biyolojik ajanların stabilize edilmesi, nakliyesi ve geniş çapta yayılması zordur. Ayrıca antrax lı mektup olayında görüldüğü gibi bu tip girişimler acil durum donanımlarının ve tıbbi olanakların hızla devreye sokulması ile sınırlı kalmaktadır.
Yukarıdaki açıklamalar konunun önemini azaltmaz. Gıdanın kasten bulaştırılması sınırlı da olsa can almanın yanında büyük ekonomik kayıplara neden olur. Ayrıca asılsız ihbarların da etkisi büyüktür. Bu eylemler şirketin geniş çaplı ürün toplamasına, bundan kaynaklanan kötü reklamına ve itibar kaybetmesine neden olur ve çoğu kez ekonomik çöküşü beraberinde getirir.

Gıda endüstrisindeki terörist saldırılar ekonomik, politik ve kötü niyet amaçlı olabilir. Hedefledikleri kitle ise üreticiler, işletmeciler, dağıtımcılar, perakendeciler, hissedarlar ve tüketiciler olabilir. Amaç ve hedef kitle ne olursa olsun sonuç ekonomik darbe ve yıkıcı etkilerin oluşmasıdır. Bu durum bir çok kimsede panik havası yaratmaktadır. Konuya serin kanlı yaklaşarak risk tanımlanmalı, hazırlanacak bir plan çerçevesinde uygun kontrol önlemleri alınmalıdır.

HACCP prensiplerine bağlı olarak bir güvenlik planının geliştirilmesi için aşağıdaki aşamaların izlenmesi önerilmektedir;

1- Gıda güvenlik tehlikelerinin ve bu risklerin olasılığının değerlendirilmesi
2- Tehlikeyi azaltmak için, önleyici veya risk kontrol önlemlerinin geliştirilmesi
3- Spesifik bir riskin yönetimi için işletmedeki kritik noktaların belirlenmesi. Bunlar belirli alanlar, işlemler, fonksiyonlar veya işleminizin en fazla riskli olduğu zamanlar olabilir.
4- Her bir kritik nokta için izleme prosedürlerinin geliştirilmesi. Kritik noktaların yerinde olduğu ve her hangi bir şekilde anlaşmazlık veya ihlal olmadığından emin olmak için izleme, sistematik periyodik bir aktivitedir. Bunlar yazılı olmalıdır. İşletmedeki izleme prosedürlerinin çalıştığını ve işitilebilir olduğunu görmek için test etmek gerekir.
5- Kritik kontrol noktasından sapmalar olduğunda veya ihlal edildiğinde oluşabilecek güvenlik sorunları veya hataları için HACCP sistemindeki düzeltici eylem programına benzer şekilde prosedür geliştirilmesi. Böyle bir ihlalin tekrar oluşabilme ihtimalini azaltmak için kritik kontrollar ve/veya izleme prosedürlerindeki değişiklikleri de içerecek şekilde planın gözden geçirilmesi
6- Güvenlik programının çalıştığından emin olmak için periyodik olarak test edilmesi ve doğrulanması. Program özel protokol olarak hazırlanmalıdır. İşlemlerin veya her hangi bir kilit özelliğin değişmesi gerektiğinde yazılı protokol düzeltilmelidir. İşlemlerdeki bir değişiklik tehlike doğurabilir veya tehlikeyi uzaklaştırabilir. Bu nedenle plan yeniden gözden geçirilmelidir.